تاثیر اسقاط کافه خیارات بر اعمال خیار غبن

خیار غبن چیست

برای اینکه بدانید خیار چیست و در عقود لازم ، چه جایگاهی دارد بهتر است ابتدا مطلب مرتبط را از (اینجا ) مطالعه نمایید
در عقودی همچون بیع که برابری عوضین کالا و مبلغ پرداختی ) برای طرفین ملاک است اگر یکی از عوضین، پایین تر و یا بالاتر از ارزش واقعی آن، مورد معامله قرار بگیرد، برای متضرر( مغبون ) خیار غبن به وجود می آید.
البته این موضوع مشروط به عدم اطلاع متضرر از قیمت واقعی مورد معامله می باشد.

به عنوان مثال : در معامله ملک ، اگر بین ثمن ، (پول پرداخت شده) و مبیع، ( ملک) تعادل اقتصادی وجود نداشته باشد.حسب مورد برای هر کدام از طرفین که متضرر شده باشند حق فسخ به وجود می آید.

اسقاط کافه خیارات به چه معناست؟

به بیان ساده، به معنای صرف نظر یک یا هر دو طرف معامله ، از حق اعمال خیار در جهت برهم زدن قرارداد باوجود موجبات اعمال یکی از خیارات می باشد
ماده ۴۴۸ قانون مدنی : سقوط تمام یا بعضی از خیارات را میتوان در ضمن عقد شرط نمود.

مواد مرتبط با خیار غبن در قانون مدنی

ماده ۴۱۶ – هر یک از متعاملین که در معامله غبن فاحش داشته باشد بعد از علم به غبن میتواند معامله را فسخ کند.
ماده ۴۱۷ (اصلاحی سال ۱۳۷۰- غبن در صورتی فاحش است که عرفاً قابل مسامحه نباشد.
ماده ۴۱۸ – اگر مغبون در حین معامله عالم بقیمت عادله بوده است خیار فسخ نخواهد داشت.
ماده ۴۱۹ – در تعیین مقدار غبن شرایط معامله نیز باید منظور گردد.
ماده ۴۲۰ – خیار غبن بعد از علم به غبن فوری است.
ماده ۴۲۱ – اگر کسی که طرف خود را مغبون کرده است تفاوت قیمت را بدهد خیار غبن ساقط نمیشود مگر اینکه مغبون به اخذ تفاوت قیمت‌ راضی گردد.

فروض مختلف در اسقاط خیار غبن

همانطور که در مواد ۴۱۷ و ۴۱۹ قانون مدنی بیان گردیده ، عرف معاملات و شرایط قرارداد تعیین کننده در مغبون شناختن یک یا هر دو طرف معامله است
مثلا اگر شخصی یک انگشتر طلا با نقوش معمولی را ۵۰ میلیون تومان خریداری و سپس مشخص شود قیمت انگشتر ۴۵ میلیون بوده است، این تفاوت قیمت ممکن است، از نظر عرف معاملاتی قابل چشمپوشی نباشد ، اما در معامله کالایی دیگر مثلا پارچه، این تفاوت قیمت در عرف معاملاتی موجه ، جلوه نماید ،

طرفین کافه خیارات را اسقاط کردند( کافه خیارات از جمله خیار غبن ساقط شد)

در این فرض، همانند جایی که به صراحت نوشته شده خیار غبن ساقط شد ، اصل بر بقا خیار غبن فاحش است و طرفین در صورت مغبون شدن حق اعمال خیار غبن را خواهند داشت
با آمدن عبارت اسقاط کافه خیارات ، طرفین به طور ضمنی اعلام می کنند ، می دانند که ممکن است مورد معامله در جای دیگر به قیمت کمتر یا بیشتر معامله شود و هر دو رضایت خود را نسبت به این موضوع ابراز می نمایند.
البته در صورت تفاوت زیاد قیمت ، مغبون حق اعمال خیار فسخ رابه موجب غبن فاحش خواهد داشت.
به عنوان مثال : اگر خودرویی به قیمت ۳۰۰ میلیون معامله و بعدا مشخص شود ۳۲۰ میلیون ارزش داشته با وجود چنین عبارتی در قرارداد فروشنده نمی تواند به خیار غبن استناد نماید ، اما اگر تفاوت قیمت بیشتر از این مبلغ باشد پذیرش چنین ضرریدر عرف معاملاتی قابل چشم پوشی نیست
می توانید دو رای مرتبط را از طریق ( اینجا )و ( اینجا ) بخوانید و همچنین این نظریه مشورتی نیز ( اینجا ) مفید می باشد
نکته ۱ : مغبون بهتر است در ابتدا اظهارنامه ارسال و سپس با مشورت گرفتن از وکیل، با طرح دادخواست اعلام تایید فسخ قرارداد به جهت خیار غبن فاحش ، ادامه کار را از دادگاه پیگیری نماید
نکته۲ : بهتر است عبارت کافه خیارات اسقاط گردید در اوراق چاپی، با توافق طرفین خط بخورد و در صورت تنظیم رسمی قرارداد ، از سردفتر بخواهید، از گنجاندن چنین عبارتی در متن پرهیز نماید

کافه خیارات از جمله خیار غبن فاحش ساقط شد

در این فرض، حتی اگر غبن غیر قابل چشم پوشی باشد و مبیع بیشتر از قیمت واقعی یا کمتر از قیمت واقعی فروخته شده باشد ، مغبون حق اعمال خیار غبن را نخواهد داشت. اما این به معنای ساقط شدن خیار غبن افحش نیست چون تصریح به اسقاط غبن افحش نشده است. پس اگر مبیع بسیار بیشتر از قیمت واقعی یا بسیار کمتر از قیمت واقعی فروخته شده باشد ، مغبون حق اعمال خیار غبن را خواهد داشت. (زیرا غبن افحش است نه غبن فاحش)
به عنوان مثال : اگر خودرویی ۳۰۰ میلیون ارزش داشته و خریدار بابت آن ۳۶۰ میلیون پرداخته باشد با چنین عبارتی حق فسخ معامله را با استناد به خیار غبن نخواهد داشت
برای فهم بهتر موضوع توصیه می شود رای وحدت رویه شماره ۸۲۱ هیئت عمومی دیوان عالی کشور را از )اینجا ) بخوانید ، همچنین خواندن رایی که از یکی از شعبات دادگاههای حقوقی مشهد صادر گردیده، نیز مفید است( اینجا )

نکته : بهتر است طرفین معامله نسبت به میزان تفاوت قیمت و اسقاط یا عدم اسقاط خیار غبن مذاکره نموده و منظور خود از میزان تفاوت قیمتی که دو طرف از آن چشم پوشی می نمایند را در قرارداد ذکر کنند

خیار غبن به هر درجه که باشد ولو به اعلی درجه از طرفین اسقاط شد ( اسقاط کافه خیارات ولو خیار غبن هر چند فاحش یا افحش از طرفین بعمل آمد )

رویه قضایی تحمیل غبن افحش را، به طرفین ناآگاه به قیمت واقعی نمی پذیرد
برخی حقوقدانان بر طبق اصل آزادی قرارداد ها و لزوم احترام به اراده طرفین اسقاط خیار غبن افحش را جایز دانسته اند، ولی بهتر است فقط در جایی چنین عبارتی استفاده شود که طرف متضرر از قیمت واقعی آگاهی دارد. مثلا در معامله یک پیراهن با امضای بازیکنی مطرح طرفین ممکن است با قیمتی بالا معامله را منعقد سازند
، اما در معامله ای عادی،
اگر فرد مغبون از قیمت واقعی آگاهی داشت اصلا توافقی هاصل نمی شده است . مثلا در جایی که خودروی ۳۰۰ میلیونی ۶۰۰ میلیون تومان فروخته می شود خریدار حق دارد به استناد خیار غبن معامله را فسخ نماید
یک نمونه دادنامه با محتوای طولانی صرفا جهت آشنایی بیشتر ( اینجا )